Täzeje Mahri [off] (01.01.1970 / 05:00) Öÿümiziñ Jynjagazy

Hawa, bu meselede Kuran-da gönüden-göni “aşpez oraza wagty tagamy datyp bilýär” diýen söz ýok, sebäbi Kuran umumy ýörelgeleri berýär, jikme-jik amaly ýagdaýlar bolsa hadyslarda we fykhy düşündirişlerde beýan edilýär.

Şeýle-de bolsa, bu meseläni düşündirýän birnäçe umumy Kuran aýaty we sahabalaryň amalyna esaslanýan hadys ýa-da athar (sahabanyň sözi) bar.

⸻

📖 1. Kurandan umumy delil

Al-Baqara, 2:187

«…Içip-iýmegi siziň üçin agşam namazyna çenli halaldyr. Soňra orazany agşama çenli doly tutuň…»
📚 (Kuran, 2:187)

🔹 Bu aýat orazanyň mukaddesligini we wagtynyň çägini görkezýär. Bu ýerde, iýmek we içmek diňe agşamdan soň rugsat edilýär. Diňe iýmek-içmek agyzdan zat ýuwudanda bolýar, şonuň üçin tagamy datmak ýuwudylmasa, oraza bozulmaýar diýip alymlar düşündirýärler.

⸻

📜 2. Hadys we sahabalaryň amalyna degişli delil

Ibn Abbasyň (r.a.) sözi (athar – sahaba sözi):

«Orazaly adam bir zady datyp barlap biler, eger-de ýutmadan tüksä.»
📚 (Ibn Abi Şeyba, Musannaf, 2/504 – athar görnüşinde)

🔹 Ibn Abbas – Pygamberimiz Muhammet (s.a.w.)-iň agtygy we Kuran tefsiriniň uly alymy. Ol oraza wagty tagamy datyp bolýandygyny aýdýar.

Bu söz sahabanyň düşünişini görkezýär we şerigatda “sahabanyň ylalaşygyna” uly orun berilýär.

⸻

Başga delil (meňzeş ýagdaý):

Pygamberimiz (s.a.w.) miswak (diş arassalaýan taýak) ulanmagy orazaly wagty hem maslahat berýärdi.

«Eger ummatym üçin agyr bolmasa, her namazdan öň miswak ulanmagy buýurardym.»
📚 (Buhary, Taharat, 27)

🔹 Bu hadysdan çykarylýan netije: agyzda bir zat bolmagy orazany bozmaýar, eger-de ýuwudylmasa. Şonuň ýaly-da tagamyň azajyk bölegini datmak – ýuwudylmazdan – orazany bozmaýar.

⸻

✅ Netije

🔸 Kuranda gönüden-göni bu tema ýok, ýöne “ýuwudylmazlyk” şertine baglylykda umumy prinsip görkezilýär.

🔸 Hadyslarda we sahabalaryň sözlerinde (Ibn Abbas) bolsa bu mesele anyk beýan edilýär:
Orazaly adam tagamy datyp biler, ýöne ýutmaly däl – tükmeli.

Bu ýagdaý zenan maşgalalar üçin tagamyň duzuny, bişiş derejesini barlamak ýaly amaly ýagdaýlarda peýdalanylýar we şerigatça rugsat berilýär.