Türkmen rap taryhy...

Özümiziňki
halmyradov [18s]

15.06.2024 / 16:39
#Meni alyp git bärden…

Turkmen rap'yny ilkinji doreden, kopunizin pikir edişi ýaly "Azat Orazow-Suw sep"-den başlamady.

Hazirki lakamy "DZ-ZD" önki lakamy "Partyboy " 2000-nji ýyllarda "Ýagmyrlar" diyip Şebnem Ferahyň aydymynyň gaytalamagyny turkmençä owrip gapdalyndan rap ýazdy.Soňra ol Gülşat Gurdowanyň "Meniň hereketim" diýýän aýdymynda hem rap aytdy.Soňra ol oglan goşuna gitýär we birnäçe wagt rap'y taşlaýar.

Türkmen rap 4 ýyl durýar.

2004-nji ýylda taze raperlar cykyp baslayar.Ilkinji Turgut Ozal mekdebiniň okuwçylarynyň "Rap4Ever" grupbasy.3-4 oglandan ybarat we mekdep muduriniň goldawy bilen edep-ündew, watansoyjilik nesihatlary bilen rap ýazyarlar.Ýöne buňa hakyky rap diyip bolmaýar.Soňra 1-2 ýyldan dagap gitýärler.

Edil şol 2004-2005-nji ýyllarda "Kyýamat-fatalchas we soňra Zumerchas" diýip Krasnavodsk türkmen-türk mekdebinden taze raper çykýar.Ilkinji raplarynyň hemmesi diýen ýaly "Sagopa Kajmer"-iň sazlaryna we sözlerem şoňa tasirlenme diýseň bolar.

Zumeriň raplary hili boýuňça dalde, sozler we heňleri boyunca dunýä rapyna meňzeýärdi.Emma Zumerchasyň raplary hil taýdan gaty pesdi.

Edil şol wagtlar Gollandiýada ýasayan Salyh "Rap Fabriek" diýen groupda turkmence rap okayardy."Rap Fabriek" groupyň ady bolany ücin ozi ayratyn "Dragon" diýip lakam ulanýar.1-2 albom cykaryp Dragon rapy taslayar.

2005-2006-njy yallarda Dragon we Zumerchas bile 2-3 sany rap cykaryar "Gecdi ol dowur" , "Bolya" yaly raplar.
Bu raplaryň sozleri Azat Orazowa diss'lerden(yagny dissrecpecting, sylagsyzlyk, garşysyna gitmek, peseltmek) ybaratdy.1 ýyl dagy turkmen rapynda Dragon we Zumerchasdan basga raper yokdy disenem bolya.
Zumerin jigisi "Rude" hem sol wagt rapa baslayar.

Sonra 2006-njy ýylda Myahri diyip aydymcy cykyar.Onuň "Senki dal" clipyndaky oglanlar Rahym we Syke ozuni clipda gorkezyar.

Ashgabatly Makesh diyen raper rusça zumera diss ýazyar.Yene ashgabatly Mad-m hem Makesha gosulyar.Zumer we Dragon on hic rapda sowunc soz ulanmazdylar.Turkmen rapynda uruş yokdy.Makesh we Mad-m turkmen rapda erbet sowunc sozleri ulanan ilkinji raperlardyr.
Zumer we Rude öz seslerni ýogynlaşdyryp tanalmasyn diyip we aslynda sowunc soz ulanyandyklaryndan utanyp olara jogap diss yazyar.Bu dissler turkmen rapynda Gunbatar we Merkez, yagny Krasnavodsk we Ashgabat raperlaryn ursuny baslatyar.

Ashgabatlylara Syke we RahymBaşlyk gosulyar.Krasnavodskdan Mantic Zumera goldaw beryar.Edil sol urus wagtynda orta mekdebi okayan Iska hem Ashgabatlylaň tarapynda Zumera diss yazyar.

Bu urus oran uly urusa owrulyar.Turkmen rap derejesi birden yokarlanyar.Elbetde sowunc sozler bir-birlerinin ejelerine, gyz doganlaryna cenli ýetilýär.Raperlaň hemmesi diyen yaly internetdan mugt beat alyp ustune mikrafon bilen rap yazyp yatdylar.
2-3 sany turkmen rap saytlar acylyar.Olaryn usti bilen turkmen rap has yokary dereja cykyar.

Syke'n sowunc sozleri zerarly dasary yurda cykardylmazlygy ursy gutartyar.Sebabi polisiya isin icine giryar.Diss diyen zat gutaryar emma ol gysga wagtlyk 2-3 aylyk urus dowrunde bir topar cykan raplar telefondan telefona yayrap, turkmen rapynda tutma welayatcylyk doredyar.

Ashgabat,Krasnavodsk,Turkmenabat,Mary we Dashoguz.Bularyň arasynda iň halanylýanlar Marydan-ZemZem.Krasnavodskdan-Zumer, Rude, TaHa, Mantic, Aragon.Ashgabatdan-Syke, Iska,
Orazzi, Era89, Twister dagylar diyip bolar.

Urus we sowunc sozleri ulanmak gutaryar we aslynda modadan gacyar diysegem bolar. Ondan sonra "Punchline"(kakdyrmak) raplar cykyp baslayar.Bir-birine atlarny ulanman degip baslayarlar.Zumer-Syke ikisi turkmen rapynda ilkinji 2 diysek ýalbysmars.Emma unsden dusmek islemeyanler hem bolyar/

Meselem : Iska. Iskanyn gaty kop goldayjylary bar. Yagny turkmen rapda 3 sany patysa bardy disegem bolar.Zumerin rap sekili ozune Tupac diyyar,koplenc sozleri cunnur henleri uytgesik.Syke'n raplary gulara yakymly,çyraçy usul,raplarynda sozleri goni we tasirleyji.Iska Eminemin turkmencesi disenem bolyar.Emma sozleri ucin dal henleri we yerine yetirisi edil eminemin kopyasy.

Bashgada: Macro,Nd,St,BlackShadow,Kesha,Soprano,Moracano,Bratva,J-hoon,Risk,Bad Boy,Narzes yaly raperlar halk tarapyndan dinlenen raperlar.

Sonky wagtda Rap'erleriň sany barha artdy.

Kimiň pikirice Rap bu sungat kimler ücin bolsa boş samsyklaryň işi.Yone unutman rap'yda herkim aydyp basarmayar.

*Gownüňizden turan bolsa like basyp teswir ýazyň