Ilkinji surat haçan düşürildi?...

Jasmin : Bagt pulda dal, ýüregimiñ töründe, Sensiz öli boldum yşgyñ göründe, Ine şeydip goşgy düzüp yörün-dä, Söýgüme mynasyp söýgüli gerek

Premium

Bayogul [1s]

03.07.2024 / 17:48
Yurekdesh.ru

1822-nji ýylda fransuz alymy we oýlap tapyjysy Jozef Nýeps ilkinji surata düşürmegi başaran alym hökmünde taryhda yz galdyrýar. Bu kiçi aristokrat 1765-nji ýylyň 7-nji martynda Burgunda Lýudowik XV-iň maslahatçysynyň maşgalasyndan dünýä inýär. Ol ilki dogany Jozef bilen bilelikde “pirelofer”, ýagny içinden otlanýan hereketlendiriji oýlap tapýar. Onuň oýlap tapan hereketlendirijisi derrew ulanyşa girizilýär. Bu hereketlendirijiniň kömegi bilen Sena derýasy bilen gaýyk gatnawlary başlaýar.

Oýlap tapyjy 51 ýaşyndaka, has takygy 1816-njy ýylda surata düşürmäge bolan höwesi artyp başlaýar. Nýeps fotoşekili almak üçin gündizki ýagtylyga garalýan kümüş duzdan peýdalanýar. Onuň ilkinji synanşyklary şowsuz tamamlanýar. Ol alan suratlaryny kameradan çykaranda, olaryň ýüzi garalypdyr. Hakyky we doly şekil diňe 1822-nji ýylda peýda bolup başlapdyr. Nepsiň 1826-njy ýylda düşüren suraty heniz hem saklanyp galypdyr. Onuň öz otagynyň penjiresinden düşüren ekspozisiýasy 8 sagatlap dowam edipdir we ondan iki tarapyna Gün düşýän binany saýgarmak bolýar. Taryhy maglumatlara görä, Jozef bu barlag üçin dogany bilen bar mirasyny sarp edipdir.

Bir sapar Nýeps öz kärdeşi alym Dagere gabat gelýär. Ol ondan 20 ýaş kiçi we işleri hem ugruna eken. Ol birnäçe ýyllap bile işleýärler. Dager oýlap tapyjy Jozefe 10 ýyllyk şertnama teklip edýär. Şertnama laýyklykda Dager Jozef Nýepsi täze açan surat düşürme usulyny kämilleşdirmäge, şeýle hem suratkeşleriň kömegine bil baglamazdan, tebigatyň şeklini almakda birleşmäge çagyrýardy. Emma Nýeps ýarym asyrdan gowrak wagt öz hyzmatdaşy Lui Dageriň hyzmatynda bolupdyr we onuň “dagerrotipleri” diňe şondan soňra dünýäde ilkinji foto surat hökmünde ykrar edilip başlanypdyr.