AGLASA ENEM AGLAR, GALANY YALAN AGLAR (Hekaya)...

Betinden
rexha [off]

12.02.2024 / 09:30
En büyük hatanız kör sandınız🍃

Döwran dostlary bilen täze ýyldan soňky günlerde göwünlerini hoş geçirýärdiler. Her gün bir ýere oturmana gidýän oglanlar öýlerini hatda küýsemeýärdilerem. Köp gezmekligem gowy zat däl, ýöne bular çenden geçdiler. Günleriň birinde bularyň arasyna gyzlaram goşulýar. Şol gyzlaryň arasynda Maral atly bir gyza Döwran aşyk bolýar. Belkem oglan çyny bilen söýendir, ýöne şol gyzy sypdyrmajak bolup jan edýär. Döwran we Maral, bularyň arasyndaky başlanan söýgä 1 aý hem geçenok, emma Döwran ene-atasynyň ýanyna gelip şol gyza öýlenesiniň gelýändigini aýdýar. Ýöne näme ene-ata hem çagasynyň bagtly bolanyny isleýär. Şol sebäplem gyzy onuň töweregindäki adamlardan sorag ideg edýärler. Ýöne Maral hakda gowy zat eşidilmeýär, ýagny öwen bolmaýar. Bu zatlary bilen ene-atasy Döwrana garşy gitmeli bolýar. Kellesine haram keýpiň tüssesi siňen Döwran bolsa olary diňlemeýär. Ýanwar aýnyň aýaklary, howa öňkisinden birneme gowulandy. Bu gün Döwran özüne timar berip, bezenip-beslenip bir ýere gitjek bolýardy. Ejesi ýanyna gelip: —Oglym nirä şaýlandyň? —Seniň ýigrenýän gyzyň ýanyna... Şu sözleri diýdide, alan aýlygynyň baryny alyp gapyny güýç bilen ýapyp çykyp gitdi. Yzyndan ejesi näme etjegini bilmedi. Sebäbi Döwran eýýäm 22 ýaşyndady, akly özüne ýetik bolmaly oglan näme üçindir ters hereketler edýär, mundan öň beýle däldi, Marala sataşyp üýtgedi. Eline uly buket gül alyp Maralyň ýanyna geldi we ene-atasynyň Marala öýlenenine garşydygyny oňa ýetirdi. Maral bolsa gyjalat gylyjyny çykardy, ýagny: “eger meni söýýän bolsaň alyp gaçarsyň” diýdi. Marala tapawudy ýok, ol bir ýetim galan gyz. Öýünde ne eje ne-de ata, ýeke agasy bar olam her gün içgili. Gepiň keltesi Maralyň maşgala ýagdaýy o diýen däl. Oňa kim bolsada tapawudy ýok biri başyna eýe çyksa bolýardy. Özem 25 ýaşyndaky gyz... Döwran bu gün ýene bir sapar ýalňyşlyk etdi, ýagny gyz alyp gaçdy. Gyzy alyp ony ilki daýzalaryna eltdi, daýzasy kabul etmedi, şol sebäplem dostynyň öýüne getirdi. Nika gyýyldy. Ertesi ene-atasynyň öýüne gelip öten agşam bolup geçen wakalar hakda aýtdy. Döwran kakasyndan gorkýardy, şol sebäplem bu zatlary ýuwaşlyk bilen zordan aýtdy. Kakasyna bolsa Maralyň ýagdaýy belli, sebäbi ol Maralyň garry atasyny tanaýardy. Kakasy gaharyna ogluna: “şu öýden göter ökjäňide itden çyk, gaýdybam şu tarapa bakyp şu ýerde meniň öýüm bardy diýip dolanaýma” diýdi. Elbetde ejesi muňa garşy çykdy, ýöne kakasynyň ýarawsyzlygy sebäpli zat diýip bilmedi. Döwran bolsa gitmejekligini aýtdy: “men ýeke ogul, şol sebäpli men öýde galmaly” diýdi, kakasy bolsa: “indi meniň oglum ýok, bar nirä gitseň şoňa git”... bu sözlerden soň Döwran şu öýe gaýdyp gelmejekligini aýtdy. Ýaşaýyş dowam edýär. Näme Maraljanam gelin boldy emma dereje görmedi. Ýaşarada ýerleri ýokdy. Maral bolsa ulumsyja gyzdy, şonuň oňa ýaranmak kyna düşýärdi, ulumsy bolsada gaty owadandy, belkem owadanlyk Döwrany aldandyr, kim bilýär. Gyz aýtmyşlaýyn kreýyna jaý almaly boldylar. Ol jaýyň bahasy bolsa Döwranyň aýlygyndan köp. Indi iýmelimi ýa-da jaýyň owadanlygyna seredip açh oturmalymy? Döwran işinden çykyp başga işe girdi. Dostlary bu ýagdaýda oňa kömek etdiler. Indi Döwran işewir oglan, onuň gerşinde maşgalasy bar. Daň şäher bilen çykan Döwran gije ýary öýüne gelýär. Elmydama ýadaw. Maraljan bolsa gelin bolup her gün joralary bilen. Öň pul diýilen zat oýunjak bolup görünýär baý oglan üçin indi edil altyn ýalydy. Maralyň pul sowuşyna bolsa gahary gelýärdi. Şeýdip wagt geçip başlady. Maral bolsa eýýäm göwreli boldy. Indi alada hasam artdy. Öňkije ulumsyja gyza ýene bir ulumsylyk goşulan ýaly. Döwranyň pikirinde: “şunuň ýüzüne seredeniňden itiň ýüzüne seredeniňem gowy”.... wagt geçdi noýabr aýynda Döwran bilen Maralyň ogly boldy. Döwran indi durmuşa düşünip başlady. Kakasy öňki ulagynam bermedi, emma ähli dostlarynda bolsa ulag bardy, elbet olam küýseýärdi. Ýöne ulag almalymy ýa-da jaý almalymy, çagalarada pul ýetişdirip bolanok, durşy bilen bergide bolan Döwran alaç tapyp bilmeýärdi. Maral bolsa gyjalady bilen ýykýardy. Ýuwaş-ýuwaşdan Döwran Maraly alanyna ökünip başlady. Oňa nämede bolsa söýgi ýetmeýärdi. Öýde bolanyndan işde bolanyny gowy görýädi. Sebäbi öýüne gelse Maralyň äsgermezlik, göwni ýetmezlik edişine gahary gelýärdi. Döwranyňa bir depesi bir dabany, Maralyň bolsa piňinede däl, pul diýilen zady oýunjak edip sowýar. Maralyň asyl pikirem şody, baýyň ogluna gelip puluny sowmakdy... Bu zatlardan bolsa akmak Döwranyň habary ýok. Ýöne pula gerek, bar alada şondady. Öň baý ýaşan oglan teňňä ýaşap bilenok, dagy teňňede däl, ýöne ýetenok. Işinden bolsa wezipä çekildi. Indi aýlygam köp welin bergiden nädip çykmalydygy alada boldy. Ýuwaş-ýuwaşdan baý dostlary onuň bilen arasyny kesip başladylar. Döwran hakyky dostynyň ýokdygyny indi bilip başlady. Ähli dostlaryna bergisini berdi, diňe bir dostyna bergisi galdy. Gapyda bolsa dekabryň aýaklary. Bir gün ýaňky dostyny öýüne çagyryp oňa bergisini berip, beýleki dostlaryny ýamanlaýar. Elbet bu baý dostlaryň sany köp. Olaram biri-birinden beter... Ýaňky dosty beýleki dostlaryna Döwranyň aýdan sözlerini ýetirýär. Baý oglanlar bu zady ýöne ýerde goýmaýarlar. Döwrany bir gün öldir ýaly edip urýarlar. Döwran hassahana düşýär. Hatda hassahanadan çykandada yzyndan “sen barmyň, gowumy ýagdaýlaryň” diýip gelen bolmaýar. Eli döwük Döwran täze ýylyny eli gipsli geçirýär. Bu saparky gelen täze ýyl geçen ýylky ýaly däldi. Maral bilen aragatnaşygy düzeltjek bolup synanşýar, ýöne bolmaýar. Fewral geldi. Maral bilen Döwran it bilen pişik ýalydy. Öýde her gün uruş, her gün dawa. Maral Döwrana gahar eden bolup hatda oglunada seretmeýärdi. Çagajyk sallançakda ýadaýança aglaýardy. Hatda aglap syrkawlabam gitdi, Maralyň gözi gorkaýjak ýaly emme tersine.Mart aýy başlady. Döwran doly derejede pikir edip başlady. Bir ýaşuly işgärinden maslahat sorady:—Döwranjan oglum, men seniň kim bilen ýaşaýandygyňy bilýän. Sen belkem pikir edýänsiň, ýöne men saňa bir zat aýtjak, ol gyza sen är däl, tersine ol gyz saňa är, şu zatlara düşün jan ogul. Ataň pahyr şonuň üçin seni öýden kowup eşikleriňi gapa zyňdy.—Duruň hany Mämmet aga, siz ýaňy ataň pahyr diýdiňizmi?—wah ogul, seniň o zatlardanam habaryň ýok... geçen ýylyň dekabrynda ataň pahyr boldy. Onuň erbet keseli ony alyp gitdi... gowy adamdy bende... ýatan ýeri ýagty bolsun... ejeňem ep-esli sapar hassahana girip çykdy. Adamsy üçin aglajagynam seniň üçin aglajagynam bilmedi. Oglum näme diýseňem ol seniň eneň ahyry, baraý indi ýanyna biderek özüňi kösäp ýörsiň, ýeri alan aýlygyň heý hözirini görýäňmi?..Bu sözlere Döwran çydamady. Öýüne gelip Marala jaýy boşatmalydygyny aýtdy. Şonda Maral:—Indi nirä göçýäs?—Gabra.. nirä gitseň şoňa git, bizar boldum senden.Elbet mundan soň gykylyk asmana galdy.Bu gün 8-nji mart. Daş töwerekde baýramçylyk. Her kim aýal- gyzlary gutlmaga howlukýady. Döwran ýüzüni ýere salyp ellerine sowgatlar. Öýlerine eli gülli girende ejesi ylgap oglum diýip ony gujaklady... Döwrana şu wagt älem jahan gaty giň bolup göründi we şol älem jahanda ýekeje baýlyk bardygny bildi... Elbetde ejesi ogluny kabul etdi. Döwranam bolan zatlary boluşy ýaly ejesine aýtdy. Bu ýagdaýa ejesi begendi, ýöne Döwran kakasyny narazy edeni üçin bolsa özüni bagyşlap bilmedi.Düşen günlerini gürrüň berende, ejesi aglamasyny goýup bilmedi. Ýöne indi Döwran ýola geljekligi söz berdi. Şonda Döwran “aglasa ejem aglar, galany ýalan aglar” diýen sözüň manysyna düşündi.

Nowça Alyýewa